door de Zichemse Demerbroeken

Vertrekpunt aan het geboortehuis van Ernest Claes

We hebben er weer een stevige wandeling opzitten. Gisteren trokken we naar onze buurgemeente Zichem om  er door de Demerbroeken te stappen. Vertrekpunt van onze 'aardgaswandeling" (9km) was het geboortehuis van heimatschrijver Ernest Claes, gekend van De Witte en Floere het fluwijn. Goed om weten voor wie deze wandeling ook wenst te doen: er is bijzonder weinig parkeergelegenheid, vlakbij bevindt zich wel de parking van het Zichemse station. Tijdens de winterperiode is het geboortehuis ook alleen open op dinsdag- en woensdagnamiddag. Een warme koffie of voorverwarmde wc-bril kan je dus beter elders opzoeken. 

langs de oever van De Hulpe naar Testelt

De wandeling dan. De aardgaswandeling is aangegeven met een rode driehoek. Deze bewegwijzering is ei zo na vlekkeloos. Enkel in Testelt-dorp waren we even het spoor bijster. De Demerbroekwandeling kan je minder poëtisch omschrijven als een natuurwandeling van Zichem naar Testelt en terug. Bij het begin van het traject  stap je naast de Hulpe, halverwege dien je de interessante Voortberg te beklimmen en af te dalen om tenslotte over de oevers van de Demer stroomopwaarts terug te wandelen naar je vertrek in Zichem. Het boeiende aan dit landschap tussen Scherpenheuvel en Averbode is dat het het overgangsgebied vormt tussen het Hageland en de Kempen. Het gebied is deels eigendom van Natuurpunt (Voortberg en Vierkensbroek) en deels van het Agentschap voor Natuur en Bos (Kloosterbeemden).

de imposante Voortberg, een getuigenheuvel uit ijzerzandsteen

De Demerbroeken worden doormidden gesneden door de spoorlijn Hasselt-Aarschot-Leuven. Het viel me gisteren op hoe druk deze lijn is. Dan weer een passagierstrein, dan weer een goederentrein. Vanuit de ruigtes van de broeken levert dat soms hallucinante beelden op: een trein volgeladen met splinternieuwe auto's dendert door het niemandsland. Een bevreemdend contrast.

Alhoewel de dooi pas ingetreden is en wij een heus moeras hadden verwacht, bleek het terrein opvallend toegankelijk. Slechts heel af en toe stapten we over zompige weiden of modderige paden. Vlakbij de Voortberg dienden we wel een keer behoedzaam over een gammele geïmproviseerde 'brug' te wandelen. De kans dat je daar met je smikkel in het water duikelt, is niet gering. Voorzichtigheid geboden dus... maar een beetje avontuur kan je ook als een pluspunt bekijken.

het hoogtepunt van de wandeling, zicht vanop de Voortberg

Aangekomen in Testelt leidt de aardgaswandeling je over de Voortberg. Vanuit de trein heb ik deze flinke heuvel met de imposante zendmast al vaak aanschouwd maar ik ben er nog nooit te voet in  de buurt gekomen. Deze extra lus in de wandeling biedt echt een meerwaarde. We zagen enkele schone groepen eikvaren, een stukje bergflank beplant met druivenranken, een indrukwekkende zomereik en lianen kamperfoelie die al behoorlijk uitgelopen waren. 

Het hoogtepunt van de wandeling, zowel letterlijk als figuurlijk, is de top van de Voortberg van waar je een schitterend uitzicht hebt op de Demervallei en Testelt. De Demer kronkelt hier 38 meter dieper door het dorp. In de verte zie je de basiliek van Scherpenheuvel en de kerk van Aarschot. Deze berg is een getuigenheuvel van ijzerzandsteen, dat veelvuldig als bouwsteen werd aangewend voor heel wat historische gebouwen uit de streek. In Testelt aangekomen zie je zo dat het charmant ommuurd kerkje en de watermolen uit deze roestbruine steen is opgetrokken.

De Demer in Testelt met zicht op de watermolen

De rivier de Demer naar wie de wandeling is genoemd, stroomt via de Dijle (Werchter) en de Rupel uiteindelijk in De Schelde. Ooit zat deze rivier vol vis en was er behoorlijk wat scheepvaart. De stad Diest, Zichem en Testelt kenden zo dankzij de Demer een economisch bloei. Ondertussen is er van scheepvaart geen sprake meer (treinen gaan sneller) en dat geldt evenzeer voor de vissen of andere waterdieren. De duik die De Witte van Zichem met zijn vrienden deed, doe je best niet over. Ondermeer door de industriële lozingen van Tessenderlo Chemie is de Demer momenteel vooral een afvoerkanaal van afvalwater. Er is door het bedrijf beterschap beloofd tegen 2015 maar uit eigen ervaring weet ik dat men dergelijke goed-nieuws-shows best met de nodige scepsis benadert.

een trein vol met auto's dendert door de Demerbroeken

Hou zeker even halt bij de Sint-Pieterskerk van Testelt, de watermolen (vroeger eigendom van de abdij van Averbode) en villa Ter Wolf in Art Nouveau stijl (1910). De terugweg naar Zichem begint langs de spoorlijn en brengt je zo in de uitgestrekte rietruigten van de Kloosterbeemden. Wandelend over de rechteroever zie ik een klein schuw groepje waterhoenen peddelen op de Demer. In de Kloosterbeemden zelf is een vijver uitgegraven waar heel wat eenden en ganzen het duidelijk naar hun zin hebben. Een verrekijker had ik niet bij maar via de lens van mijn bescheiden pocketcamera kan ik toch enkele grauwe ganzen, nijlganzen en krakeenden determineren. De vele dode populieren zorgen voor een apocalyptisch beeld. Het lijkt alsof er niet zo lang geleden een kernbom is ontploft. De vele tonderzwammen op de schorsen maakt het duidelijk niet veel uit.

grote partijen riet als overgangsgebied tussen Kempen en Hageland

In de toekomst zal het gebied waar je doorwandelt, overstromingsgebied blijven. Daartoe zie je sluizen en een opening in de Demerdijk. Deze overstromingen zijn noodzakelijk om te vermijden dat de woonkernen van de nabijgelegen dorpen onder water komen te staan. Het voortbestaan van de riet- en poelruitruigtes zijn hierdoor verzekerd. Na enkele kilometers stappen sta je vlakbij de Zichemse kerk. Helaas kan je hier nergens de Demer oversteken en dien je de oever te volgen tot aan de grote steenweg (jammer van de stinkende open riool hier) om van daaruit Zichem te verkennen. Heb je de tijd, laat dit dan niet aan je voorbijgaan. De Maagdentoren bvb. zou je zeker eens moeten gaan bewonderen. Deze voormalige donjon is volop in restauratie en  in de nabije toekomst kan je dit nieuw uitkijkpunt beklimmen. In de Zichemse kerk kan je het oudste glasraam van België vinden.

door de grote populierensterfte krijg je een apocalyptisch beeld

De wandeling is nu zowat beëindigd. Rest je alleen nog terug te wandelen naar het Ernest Claeshuis (of het station). Wandelaars die van ver komen, raad ik aan -nu ze toch in de buurt zijn- om enkele kilometers verder ook Averbode te bezoeken (de abdij of een ijsje in de dreef). De meer devote mensen kunnen Scherpenheuvel niet overslaan. 

Vogelliefhebbers komen in de Demerbroeken zeker aan hun trekken. De meeste kilometers zijn ook met de buggy best te doen maar enkele natte weiden en de flank van de Voortberg kunnen een probleem vormen. De wandeling is ondertussen ook bij het brede publiek bekend en dat merkten we zelf ook tijdens onze frisse nawinterwandeling. Regelmatig kwamen we andere wandelaars tegen: heel wat koppeltjes van onze leeftijd maar ook een jong gezin en diverse solitaire natuurgenieters. De Galloway- en Kempische roodbontrunderen die het gebied begrazen, gaven evenwel verstek. Voor deze beesten was het gisteren nog te koud.

17 dode kikkers

een klein deel van de drijvende kadavers

Dat tuinieren niet altijd een bron van ontspanning en plezier is, is zonet nog maar eens gebleken. Bij het verwijderen van de drijvende rotte bladeren op de nieuwe amfibiepoel merkte ik het ene na het andere levenloze kikkerkadaver op. 15 stuks viste ik er met het schepnet uit. Samen met de twee dode kikkers die op de bodem van onze zwemvijver lagen, komt ik uit op 17 dode kikkers. Ergens ben ik tevreden dat de amfibiepoel de gewenste bewoners weet aan te trekken maar anderzijds is het wel niet de bedoeling dat ze daar hun laatste adem uitblazen.

Graag had ik met zekerheid geweten wat de doodsoorzaak is. Zou het toch de strenge winter zijn geweest? Is het zuurstoftekort? Dat laatste is zeker in de zwemvijver volledig uitgesloten. Moet ik iets veranderen aan de poel of hebben we dit jaar gewoon pech gehad? Shit, ZEVENTIEN dat is wel echt veel.

vakantie in 't onderwijs.

Wij van 't onderwijs krijgen vaak te horen dat we veel vakantie hebben. Ze moesten eens weten hoe snel dat die vakanties altijd voorbij zijn!

mijn winteraanwinsten

Behalve de aanplant van een nieuwe meidoornhaag zijn er de voorbije maanden niet zo veel veranderingen in onze tuin aangebracht. De nieuwigheden situeren zich op allemaal binnen de groep winterbloeiers en zijn -wegens plaatsgebrek- beperkt in aantal. In de voortuin werden een Lavatera en een vijgenboom ingeruild voor een sterk geurende Hamamelis 'Arnold Promise' en een Hamamelis 'Jelena'. De Lavatera kreeg een plekje in de achtertuin, de vijgenboom deed ik cadeau aan mijn vader die met zijn zonnige en windluwe garagemuur een betere biotoop heeft voor dat soort zuiderse planten.

Helleborus x orientalis uit de 'winter beauty'-reeks

In de achtertuin werden 2 nieuwe Helleborussen -kerstrozen of sneeuwrozen- toegevoegd. Voor de Helleborus orientalis heb ik niet veel schrik dat hij gaat wegkwijnen maar wat de heel aparte 'Merlin', die een plaatsje kreeg in een grote stenen pot, op termijn gaat geven, weet ik echt niet. De grond werd goed gemengd met natuurlijk krijt en dat zou deze plant graag moeten hebben. Ik was meteen weg van deze Helleborus omwille van zijn donkere kleur en zijn subtielere bloemen. Alhoewel ook deze kerstroos volledig door de mens in mekaar is 'gevogeld' blijft het bombastische achterwege. 

 de heel aparte Helleborus x Ballardiae 'Merlin'

In de achtertuin werd op een plek waar de wandelpad een kronkeling maakt, een gele toverhazelaar gezet. Hier koos ik voor de Hamamelis x intermedia 'Westerstede', een citroengeel bloeiende struik van Duitse 'makelij'. Aan de achterkant van onze waterleliepoel vond ik nog een geschikte plek om een oranjebloemende toverhazelaar aan de grond toe te vertrouwen. Hier werd het de H. x intermedia 'Orange Beauty'. Deze schrale struik vond ik aan een spotprijs in een tuincentrum. Het leek erop dat hij er de komende dagen bij het groenafval zou terechtkomen en dat kon ik niet over mijn hart krijgen.

 Hamamelis x intermedia 'Orange Beauty' (Duitse kruising uit 1955)

Daar waar je bij de groei van toverhazelaars best zo weinig mogelijk tussenkomt (en zeker niet mag snoeien!), zit er bij dit griezeltje niets anders op dan hem een paar jaar goed te leiden. Ik krijg er wel iets moois van gemaakt maar dat vergt veel geduld. Toch een jaar of vijf zes. Op mijn verlanglijstje -zonder iets te willen suggereren in dit verband toch melden dat ik dit jaar alweer een nieuwe voordeur krijg- staat nog één toverhazelaar, met name de 'Spanish Spider', een cultivar uit Kalmthout. 

Eveneens van Duitse makelij (H. x intermedia 'Westerstede' uit 1977)

In het bos werden net voor de vrieskou ook nog 5 stevige kardinaalsmutsen aangeplant. Zij moeten voor een vurige herfstverkleuring zorgen. Voor de rest moet er nauwelijks nog iets gebeuren in de tuin. Misschien nog een verharde pad aanleggen naar het konijnenhok maar daar moet ik nog eens goed over nadenken. Vandaag ben ik van plan om nog een hoop zwalptakken van mijn blauwe regen weg te snoeien maar dat was ik gisteren ook van plan. Toen is het er ook niet van gekomen. Toch plezant hé, zo je eigen baas zijn.

ons blij varken

Een kwinkslag in de tuin moet kunnen. Omdat het er toch niet naar uitzag dat er veel lynxen of wolven over onze ecoduct zouden trekken, hebben we zelf maar voor een permanente bewoner gezorgd. Al van ver lacht het varken ons toe. Op sommige dagen misschien wel het enigste wezen dat ik vrij en vrolijk zal tegenkomen. Een naam heeft onze beer nog niet (ja, 't is een mannetje). 'Bart', naar de politicus, zou kunnen maar de dieren beledigen doe ik niet graag. Voorlopig dus naamloos.

het varken vanop zijn troon

close-up van ons nieuw tuindier

Een vissende tuinkabouter had ook gekund maar er hebben er ondertussen al zovelen hun haak uitgeworpen dat alle Vlaamse tuinen zijn leeggevist. 

Sloopwerken bij Tessenderlo Chemie

Nabij het afgeleefd station van Tessenderlo worden op de terreinen van Tessenderlo Chemie de grote beton-bakstenen hallen van de voormalige sulfaatafdeling gesloopt. Hiermee verdwijnt een vertrouwd beeld uit het straatbeeld en mijn jeugdjaren.

een vertrouwd beeld verdwijnt

De bedrijfsleiding besliste jaren geleden al om de minerale chemie te concentreren op de vestiging te Ham aan het Albertkanaal. In december 2007 zag ik dat de grote bakstenen pijp beetje bij beetje kleiner werd (zie onderste foto). Blijkbaar worden nu ook de grote productiehallen afgebroken. Miljoenen tonnen meststoffen werden hier geproduceerd. De afdeling kwam in het nieuws toen bleek dat er giftige chloorhoudende afvalstoffen als brandstof werden aangewend. Goedkoop, dat wel, maar omdat de verbranding aan veel te lage temperatuur geschiedde, konden ook dioxines vrijkomen. Zeer ongezond voor de omgeving en de arbeiders.

de beton-bakstenen constructie gaat tegen de vlakte

Op de vestiging te Tessenderlo, gemeenzaam Schoonhees genoemd, ligt de klemtoon momenteel op de chloorchemie. Gezien de ligging van deze units vlakbij het centrum van onze gemeente, met een aantal woonwijken en scholen, een zeer ongelukkige keuze. Tessenderlo Group verkocht op 14 juni 2011 wel de PVC (MVC), chloor-alkali en een deel van zijn organische chloorderivaten aan het Britse Kerling (via Ineos ChlorVinyls) maar wie de precieze eigenaar is, maakt voor het leefmilieu en de civiele veiligheid niet zo veel uit. Het betreurenswaardig feit blijft dat de heel wat Seveso-activiteiten geconcentreerd zitten nabij het centrum van Tessenderlo, wat onverstandig is. Of spelen met vuur. Ruimtelijke ordening is in mijn gemeente altijd een groot fiasco geweest. Belangen wogen en wegen nog altijd zwaarder door dan de combinatie verstand en visie.

december 2007, afbraak van de pijp

Een klein pluspuntje: in de buurt van Tessenderlo Chemie en Chevron Phillips (de leverancier van de grondstof voor het Iraakse gifgas, weet je nog?) kon ik vaststellen dat er op geringe schaal interessante natuurinrichtingswerken plaatsvinden. Er worden, luidens de geafficheerde vergunningsaanvraag, poelen  en regelbare stuwen aangelegd. Fijn dat er aan de amfibieën wordt gedacht. Nu nog aan de mensen.

who's the beast?

Een tussendoortje. Zo om de 5 jaar verzeil ik samen met mijn wettelijke echtgenote op een en dezelfde foto. De kleinste thuis fotografeerde ons samen in het arboretum van Kalmthout. Toch nog een prettige dag gewenst.

Hamamelisfeesten Kalmthout

Het moet bijna op de kop 20 jaar geleden zijn dat we voor 't laatst in het arboretum van Kalmthout geweest waren. Ik heb het even opgezocht in de dikke turf  'Vaste Planten van Roger Phillips en Martyn Rix'. Eerste druk 1992 staat erin. Deze bijbel van de vaste planten -elke tuinliefhebber zal hem ondertussen wel in huis hebben zeker?- was net verschenen en ik herinner me levendig dat we ons eigen exemplaar kochten in het winkeltje van het Arboretum. Dus werd het tijd om dit wereldberoemd park met zijn indrukwekkende verzameling winterbloeiende toverhazelaars nog eens te bezoeken.

toverhazelaars hebben gele, oranje of rode lintbloemen

Van 16 januari tot 26 februari vinden in het arboretum de zogenaamde Hamamelisfeesten plaats. Doorheen het 12,5 ha grote park is hiervoor een speciale route uitgestippeld die je langs de bloeiende toverhazelaars en andere winterbloeiers brengt. Voor onze tas koffie in het onthaalcentrum wandelden we deze uitgestippelde route, na de opkikker zochten we alle overige paadjes op opdat we zo weinig mogelijk misten van de rijke collectie bomen en struiken. Inkom (normaal 6 euro, 's zondags 7 euro) hoefden we niet te betalen want de lerarenkaart bewees alweer haar waarde.

een geel-oranje gloed van een gemengde groep H. x intermedia

Voor de lezers die niet zo vertrouwd zijn met plantenbenamingen is het goed om te weten dat Hamamelis de Latijnse en wetenschappelijke benaming is voor de struik die we toverhazelaar noemen. Uit de kruising van Hamamelis japonica en Hamamelis mollis -ze hebben een overlappende bloeiperiode- ontstond de Hamamelis x intermedia. Met deze kruising zijn de veredelaars aan de slag gegaan en zo ontstonden de meest schitterende en vaak heerlijk geurende toverhazelaars. Enkelen daarvan zijn in de betere tuincentra courant verkrijgbaar: 'Arnold Promise', 'Jelena', 'Feuerzauber', 'Diane' en 'Pallida'. Al deze cultivars worden geënt op een onderstam van de Amerikaanse  Hamamelis virginiana. Daarom dat je na de aanplant de wilde (en gemakkelijk te herkennen) scheuten dient te verwijderen.

de grote vijver ontdooit te midden van een prachtig decor

Maar in Kalmthout is de collectie zo breed dat we naamlabels tegengekomen zijn waarvan we het bestaan zelfs niet afwisten. Ik ontdekte er de treurende Hamamelis japonica 'pendula', een zielig aandoende kruipvorm   Hamamelis vernalis 'Lombart's Weeping' en de eerder fletse tweekleurige 'Strawberries and Cream'. Enkele exemplaren die nog niet in mijn eigen mini-collectie zitten, wisten me te bekoren: de oranje 'Spanish Spider', de 'Orange Peel' en de gele 'Brandis'. Bij het onthaalcentrum waren ze alle drie te koop maar de vraagprijs was gewoonweg onredelijk, denk aan zo'n 60 euro voor een klein struikje en 10 euro voor een entje van 15 centimeter. Mikken ze hiermee op de markt van de welgestelde Nederlanders? Jammer, omdat op deze manier de toverhazelaar ten onrechte een elitair karakter krijgt.

de Hamamelisroute brengt je langs de mooiste toverhazelaars

Het arboretum van Kalmthout is evenwel veel meer dan toverhazelaars alleen. Tijdens onze wandeling ontdekten we nog heel wat bijzonderheden: de fris geurende Chimonanthus praecox, een veldje cyclamen, mooie stroken sneeuwklokjes en de oranje takken van de Cornus 'Winter Beauty'. De vele Helleborussen waren jammerlijk geraakt door het vriesweer, net zoals in onze eigen tuin. Zowat 95% van de bloemen lag slap en verwelkt op de grond. Bij de Parrotia persica, die in de nawinter bloeit met rode pluisjes, zag je de bloemknoppen klaar staan. De bloempjes van de Cornus mas creëerden een gele wolk in de border en de kraakwitte bast van enkele dikke berken trok onweerstaanbaar de aandacht. Echt indrukwekkend waren de torenhoge Sequoiadendrons giganteum. Om hun stammen volledig te omarmen heb je veel volk nodig.

de jongste dochter op de 'Belvédère'

Het is duidelijk -en we zeggen dit ook tegen mekaar- dat je dit Arboretum tijdens alle seizoenen eens zou moeten bezoeken. Er groeien meer dan 7000 verschillende plantensoorten waarvan de oudste exemplaren meer dan 150 jaar geleden aangeplant zijn. Volgens de folders zijn heel wat soorten ondertussen in de natuur helemaal of bijna uitgestorven. Heel veel planten staan er momenteel kleurloos bij of zitten nog verscholen onder de laag compost of graszoden. Zo is er een mooie verzameling vlinderstruiken, magnolia's en kornoeljes die in bloei ongetwijfeld magnifiek zijn maar in deze periode nog een onopvallend bestaan leiden. Hetzelfde geldt voor alle vaste planten en waterplanten. Toch kan ik bevestigen dat het arboretum ook op dit moment ronduit schitterend is. Mijn jongste dochter, die de reuzenstoel op de belvédère beklom, kan dit zeker bevestigen.

de tweekleurige Hamamelis x intermedia 'Strawberries and Cream'

Jammer voor ons dat het park dat n.b. eigendom is van de provincie Antwerpen, niet bij de deur ligt. Behalve  het arboretum vind je op het domein ook een cafetaria -let even op de gedroogde berenklauwen aan het plafond-, een cadeaushop met veel schone boeken en een plantencentrum. Dit plantencentrum bestond gisteren uit een aantal tafels met winterbloeiers (o.m. heel bijzondere kerstrozen en cyclamen) en struiken in pot of kluit met doek (uiteraard vooral toverhazelaars maar ook kornoeljes, mahonia, peperboompjes en kamperfoelie). Een interessant aanbod, dat zeker maar, zoals eerder gesteld, met onredelijke prijzen. Een Nederlands koppel dat bij me stond sprak over 'afzetterij' en dat komt toch in de buurt van wat ik vaststelde. Wie wat vertrouwd is met de prijszetting in tuincentra schudt hier zijn hoofd. 

Hamamelis x intermedia 'Brandis'

Op 15 april e.k. vindt in het Arboretum opnieuw de Plantendag plaats. Het zou gaan om de oudste plantenbeurs van België. Misschien dé gelegenheid om naar Kalmthout af te reizen want de combinatie plantendag - arboretum lijkt me een  prima gezinsuitstap. Ik heb me laten vertellen dat op deze plantenbeurs heel zeldzame soorten worden aangeboden maar kan dat niet uit ervaring bevestigen. Twintig jaar geleden, toen ik er rondgelopen moet hebben, kende ik eerlijk gezegd nog niet veel van planten. Behalve dat onze auto toen heel ver geparkeerd stond en dat we er een boek kochten, herinner ik me nagenoeg niks meer. Iemand van jullie misschien ? Tijdens deze plantendag zouden ook de Japanse kerselaars in bloei staan!

grote toverhazelaars te koop bij het serrehuis 

Praktisch: het arboretum bevindt zich op Heuvel 2 te Kalmthout. Het arboretum is van 16 januari tot 30 november elke dag geopend van 10 tot 17 uur. Het treinstation van Kalmthout ligt vlakbij. Ook de combinatie met de Kalmthoutse Heide ligt voor de hand. Via de website kan je je abonneren op de digitale nieuwsbrief Sapstroom. De koffie en chocomelk tap je zelf uit een automaat en is fairtrade. Groepen die een rondleiding met een gids wensen, betalen hiervoor €30. Mijn ondervinding is dat zo'n gids altijd een meerwaarde biedt: zij kennen verhaaltjes die je anders niet te weten komt (de ontstaansgeschiedenis met o.m. Jelena de Belder is in dit geval interessant), ze weten planten staan waar je misschien overkijkt of kunnen uitleggen wat die drommelse bananenbomen in het arboretum staan te doen.

het purperen randje

Helleborus orientalis, zaailing

Voor wie op zoek is naar winterbloeiers en geen kat in een zak wenst te kopen, is het nu het moment om langs kwekerijen en plantencentra te lopen. Vandaag stopten we bij 2 winkels. Ik uit nieuwsgierigheid voor het aanbod aan toverhazelaars en kerstrozen, mijn vrouw voor een stukje om op het kerkhof te plaatsen. Beide winkels waren druk in de weer om hun 'paasshow' op punt te zetten. Ze gaven een nogal lege, eerder belabberde indruk. Toch vond ik 2 interessante toverhazelaars: eentje (Arnold Promise) die prima vertakt was en bijzonder aangenaam en fris geurde en één griezel (Orange Beauty) waar ik nog wel enkele jaren leiwerk aan heb eer dat ding 'onder de mensen kan komen'.

In de andere winkel was het aanbod al voor de 2de maal op rij ondermaats en de prijszetting oninteressant. Tussen de vaste planten stond gelukkig nog een bakje zaailingen van de gewone Helleborus orientalis. Mits wat zoeken vond ik 3 schoon exemplaren. Eentje (zie foto) heeft een subtiel paars randje en dat kan me wel bekoren. In de namiddag heb ik alles in de tuin geplant met een flinke humuslaag rond het plantgoed. Als het zonnetje zo blijft schijnen en de vrieskou wegblijft, kan het nu snel gaan in de tuin. Ik denk niet dat daar iemand rouwig om gaat zijn. Ik lees hier en daar toch dat nog andere tuinliefhebbers in de startblokken zitten.

Morgen reizen we, na 20 jaar, nog eens naar het arboretum van Kalmthout. Ik ben benieuwd hoe het daar veranderd en gegroeid is. Persoonlijk vond ik vorige keer dat er een flinke zweem van snobisme in de Kalmthoutse lucht hing, alsof een toverhazelaar een goddelijke plant is waar alleen rijke mensen kunnen en mogen van houden. Ik vermoed dat het zovele jaren later allemaal wel in de plebejische plooi is gevallen. Moest het aanbod er zijn en het struikje betaalbaar (plusminus 25 euro) zou het wel eens kunnen dat we met een nieuwe rood getinte Hamamelis huiswaarts keren. We zien (en ruiken) wel.

bij de dood van Hundertwasser

Vandaag 12 jaar geleden overleed Friedensreich Hundertwasser aan boord van de Queen Elizabeth II. Hundertwasser was één van de eerste Europese ecologisten en hij was een pionier van het natuur- en mensvriendelijk bouwen. Het Hundertwasserhaus in Wenen is zowat door iedereen gekend en het lokt hordes bezoekers naar de Oostenrijkse hoofdstad. Mijn favoriete bouwwerken zijn naast dit kleurrijk Hundertwasserhaus het adembenemend mooi wooncomplex in Bad Soden am Taunus (nabij Frankfurt in Duitsland), Die Grüne Zitadelle in Magdeburg (voormalig Oost-Duitsland) en het kuuroord in Bad Blumau in Zuid-Oostenrijk. Met de ganse kroost heb ik ze recentelijk allemaal bezocht en met grote ogen aandachtig bestudeerd.

Kuuroord in Bad Blumau, Oostenrijk

Hundertwasser ligt ondertussen eeuwig te rusten onder een tulpenboom in "De Tuin van de Gelukkige Doden" op zijn voormalige eigendom in The Bay of Islands in Nieuw-Zeeland. Hundertwasser had voor deze bijzondere begrafenisplek toestemming gekregen van A.G. Malcolm, de Minister van Gezondheid. Net als zijn gebouwen voor velen een inspiratiebron zijn, is ondertussen ook zijn visie op begraven-worden aan een opmars bezig. Hundertwasser had een hekel aan de gangbare begrafenispraktijk: '"Tegenwoordig worden de mensen begraven op een manier die compleet niet-ecologisch en niet-religieus is, tegen alle wetten van de natuur in, ..... waar zij niet kunnen transformeren naar humus,.. ver verwijderd van het ondergrondse leven en de wortels van de bomen."

Al in 1979 schreef Hundertwasser zijn laatste wens neer: ".... Ik kijk ernaar uit om zelf humus te worden, naakt begraven te worden zonder kist, onder een boom die ik zelf plantte. ..."  En zo geschiedde.

de jogger

De Jogger, Tessenderlo 2/2012   © Ludo Rutten

Michiel Hendryckx met The Dark Rumours

't Moet geleden zijn van de Bilzen Jazz Night met Philip Catherine dat ik mijn knusse sofa voor de TV nog eens ingeruild had voor een theaterzaal. 't Was andermaal mijn wederhelft die voor de tickets zorgde want anders komt het er toch niet van. Gisteren nam ze me mee naar het Casino van Beringen waar fotograaf Michiel Hendryckx een aantal van zijn gekoesterde foto's projecteerde en er een boeiend vertelselke rond brouwde.  Na een vier- vijftal foto's nam The Dark Rumours het telkens even van hem over. Dit muzikaal best interessant quartet met ondermeer Geert Verdickt (frontman van Buurman) bracht eigenzinnige interpretaties van muziek die bij Michiel nauw aan het hart ligt.

een van de gepresenteerde foto's van Michiel Hendryckx

Als we even de slechte geur van de theaterzaal buiten beschouwing laten (denk aan nat tapijt en WC-blokjes), werd het gisterenavond een leuke avond. Michiels pretentieloze verhalen bij de foto's komen recht uit de buik. Ze klinken alsof Michiel bij je aan een tafeltje in een café zit. Ik luister graag naar hem. Zo vond ik ook het Bourgondisch Complot, waar Michiel met een boot van Gent naar Mâcon voer, qua beeld, tempo en gasten één van de beste programma's die Canvas het voorbije decennium op ons losliet. 

Michiels foto-onderwerpen sluiten bovendien opvallend aan bij mijn persoonlijke interesses. De Tourmalet, de groene rand rond Brussel, het Parc Mémorial van Vimy, de absurdistische villa (half open bebouwing) ter illustratie van België als het lelijkste land ter wereld, Arno Hintjens van TC Matic,... het zijn stuk voor stuk beelden of thema's die ik ook terugvind in mijn eigen foto-mappen. De sterkte van Michiels fotowerk ligt mijns inziens niet zozeer in de technische uitvoering maar wel in het feit dat je meteen aanvoelt dat hij zich verbonden weet met het beeld. Je ruikt de melancholie, je herkent het respect en de empathie, je voelt de warmte van zijn vriendschappen en deelt zijn kleine verontwaardigingen en pure engagementen.

Michiel Hendryckx, foto van Lieve Blancquaert

In het klein anderhalf uur durend programma kan je ook genieten van de muziek van The Dark Rumours. Zij openen de avond met een instrumental van Van Morrison, de man die -luidens Michiel himself- Hendryckx door de donkerste periodes uit zijn leven heeft geloodst. Ook Tom Petty, Dire Straits en de zangeres van 10.000 Maniacs worden gespeeld. Bij The Dark Rumours herken je ongetwijfeld de frontman van Buurman ('de beste Vlaamse groep') en Axl Peleman. De drummer van dienst is Ron Reuman die tevens Michiel wist te verleiden tot deze avondjes foto-theater. Bijzonder aangenaam verrast was ik door gitarist Bjorn Eriksson, in het bijzonder als hij in de weer was met zijn weemoedige pedal steel guitar. Ik ontdekte zonet dat hij ook bij Lais, Zita Swoon en Admiral Freebee zijn sporen heeft verdiend.

Als ik goed tel, staat Michiel nog 14 keer met zijn Apple en beamers op de planken. Foto- en muziekliefhebbers doen er goed aan eens te gaan kijken en luisteren. Een boeiende man met een lekker klinkende band.

ons poezen

Alleen de linkse leeft nog... maar ik blijf het een mooie foto vinden

hoe ze nieuwsgierig vanachter het vensterraam naar binnen gluren 

om te zien welk eten ik voor hen klaarmaak.

mosselquiche

De tijd van lachen is voorbij. Gisteren heb ik mij voor de 4de maal aan een quiche gewaagd en ik durf te stellen dat ik de techniek ondertussen onder de knie heb of in de vingers, zo je wil. Het begon allemaal met een overschot van zo'n 30 mosselen natuur. In een Amsterdams restaurant leerden we dat je deze de dag daarop in de pan met een mosterdsaus kan bakken -en dat was niet slecht van smaak- maar ik foefelde ze in een quichevulling en ook dat was een succes al kan ik, kok zijnde, hierin niet anders dan subjectief zijn. Probeer het zelf maar eens uit en laat weten wat je er van vindt.

ei, soja-room, kaas en mosseltjes

Voor de vulling: drie volledige eieren, 1 brikje Alpro soja-room, een handvol geraspte kaas, de dertig mosselen en een half blokje groentebouillon. Goed door mekaar roeren. Hierbij mengde ik nog een kleine hoeveelheid gestoofde ui (1 dikke) en prei (zie foto beneden). 

gestoofde ajuin en prei

Voor mijn quiches gebruik ik zelfgemaakt kruimeldeeg. In een grote kom meng ik in eerste instantie met een vork 150 gram (afgewogen) tarwebloem met 70 gram Alpro bakboter met een beetje zout. Met een deeghaak in de mixer probeer ik deze mengeling te optimaliseren. Tenslotte kneed ik met de hand het mengsel, na toevoeging van een klein scheutje water, tot een blok homogeen kruimeldeeg. Dit deeg leg ik in een diepvrieszakje een half uur in de koelkast.

voorbakken van zelfgemaakt kruimeldeeg

Op op maat gesneden bakpapier rol ik het deeg in een cirkel uit. Ik doe dit met een glazen fles omdat ik geen deegroller ter beschikking heb. Het deeg mét papier plooi ik in de bakvorm. Al wat over de rand komt gebruik in voor een mini-quiche. Zonder vulling bak ik het deeg zo'n 10 minuten (mag meer als het deeg wat dikker is) voor in een voorverwarmde oven op 180°C. Dit voorbakken is essentieel want anders is de quichebodem wak, niet doorbakken en dus ook niet lekker. Het voorgebakken deeg vul ik met de ei-prei-ui-mosselmengeling en ik plaats het geheel stante pede terug in de oven. Het afbakken duurt zo'n 20 à 25 minuten. De laatste drie minuten zet ik de oven op grill-stand zodat de bovenkant van het mengsel lichtbruin brandt.

mosselquiche in bakpapier

De mosselquiche is nu klaar. Je kan hem samen met het bakpapier gemakkelijk uit de vorm heffen. Je legt hem op een taartschotel en snijdt de quiche in stukken. Ik gebruik hiervoor een pizzaroller en dat gaat prima.

dampende quichetaart, gesneden met pizzaroller

Het plezantste deel komt nu: je mag de quiche opeten. Warm of koud, het kan allebei. Missie geslaagd. Volgende uitdaging: zelf pizzadeeg maken. Maar hierover later meer. In ieder geval, zo'n quiche is een originele en lekkere manier om overschotjes uit de vuilbak te houden. Je kan er echt oneindig veel variaties van maken. Broccoli, paprika, spruitjes, wortelen, ... ik heb het ondertussen allemaal uitgeprobeerd en ze waren stuk voor stuk zeer smaakvol.  Ik verwacht nu geen applaus, zo'n prestatie is het nu ook weer niet, maar ik weet zeker dat iedere vrouw die dit leest, de reflex gaat hebben van 'had ik ook zo maar een verfijnde man in huis'. Dat gemis moet zwaar zijn om dragen.

boomklevers aan de voedersilo

Op de plek waar ik tegenwoordig met mijn laptop speel, heb ik een mooi zicht op de voedersilo die we aan een tak van de appelboom hebben opgehangen. Deze adulte appelboom staat zo'n 10 meter van onze grote glaspartij in de achtergevel. Ook van op afstand is het prachtig om de vele tuinvogels bezig te zien. Hoe ze in de boom hun beurt afwachten tot er een plekje vrij is. Of hoe ze net geen geduld opbrengen en hun rivalen wegjagen. De mannetjes van de groenling zijn daar specialisten in. Foto's nemen is een ander paar mouwen. Met mijn kleine Canon Powershot, dwars door het dubbel glas en met de zoom helemaal uitgetrokken, is het resultaat nooit helemaal bevredigend.

 boomklever aan voedersilo met zaadje in de bek

Toch deel ik graag een foto van een boomklever aan onze voedersilo. 't Is het eerste jaar dat we een duo boomklevers op deze plek aan het werk zien. Daar ben ik dan ook gelukkig om. De grootste eters van dit jaar zijn een groep van 7 à 8 groenlingen. De huismussen, die alle voorgaande jaren voedsel op de grond zochten, hebben uiteindelijk ook geleerd hoe ze een graantje kunnen meepikken aan zo'n voedersilo. Toch blijven ze ook masaal, tussen de vele gewone vinken, de bodem afzoeken naar etenswaar. In het totaal hebben onze tuinvogels sinds het vriesweer al zo'n 11 kg. gemengd graan naar binnen geslikt. Ik heb nog 9 kg. in voorraad.

groenlingen laten graag zien dat ze de baas willen zijn

Wie we dit jaar nog niet gezien hebben in onze tuin, zijn de kepen en de sijzen. Jammer maar er is meer wat jammer is. Er is een tijd geweest, toen mijn vader jong was, dat er in onze streek nog distelvinken, kruisbekken, appelvinken en goudvinken voorkwamen. Zelf heb ik als kind ook nog bonte vliegenvangers en gele kwikstaarten gezien. Op korte tijd is er toch heel wat kleur uit het luchtruim verdwenen. Ik zeg vaak tegen mijn wederhelft dat als ik een vogel zou zijn, ik ook goed gek zou zijn om naar Tessenderlo te komen. Mijn klein ecologisch eilandje heeft wel de ambitie om de wilde dieren te lokken en te plezieren maar zolang onze aanpak aan onze afscheiding stopt, zal het weinig zoden aan de dijk brengen. Vrees ik. 

open brief omwille van verontwaardiging

geachte minister

geachte gouverneur van Limburg

beste medewerkers van Agentschap Onroerend Erfgoed

beste burgemeester van Tessenderlo

Ik heb gisteren een mooie wandeling gemaakt in Tessenderlo. Via Liebroek en de Groenpoort kwam ik uiteindelijk langs onze 2 beschermde monumenten, te weten de Tiendenschuur uit 1492 en de bijhorende Kleine Hoeve. Beiden werden beschermd op 2 maart 1983. Van de aanblik van beide monumenten ben ik nog steeds niet goed. Ik ben echt verontwaardigd. Wat is het statuut van 'beschermd monument' waard als je ziet wat daar allemaal kan en mag gebeuren? Zelfs een poging tot instandhouding is daar niet op te merken, open daken worden niet dichtgemaakt. De dragende structuren rotten ter plekke.

Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat hier sprake is van moedwillige verwaarlozing met als doel de vernieling van ons historisch erfgoed. Op 20 jaar tijd is hier een gebouw uit de 15de eeuw bijna volledig ten gronde gericht. Dat mogen we niet tolereren. Hier moet actie ondernomen worden. Onderhoudsplicht ?

Om u te laten zien hoe erg het gesteld is en hoe dringend er moet opgetreden worden, voeg ik hier enkele van mijn foto's toe.

Ik hoop dat deze foto's bij de juiste mensen terechtkomen en dat er eindelijk schot in het dossier komt. Als ik me niet vergis bestaat er in deze zaak een vrij recent vonnis van de rechtbank dat de eigenaar 2 jaar de tijd geeft om de gebouwen te herstellen. Deze 2 jaren zijn ondertussen verstreken. De toestand is ondertussen enkel nog verslechterd.

Als er niet snel iets fundamenteels gebeurt, verliezen Vlaanderen, Limburg en Tessenderlo twee van haar beschermde monumenten.

Met dank voor uw aandacht en inzet.  

nog wat extra foto's (voor Muggenbeet-lezers) die
aantonen hoe "goed" de onderhoudsplicht wordt nagekomen.

 kapotte ruiten worden niet vervangen

 het linkerdak is helemaal weg, de balken worden met linten 

bij mekaar gehouden

gebarsten muur,  lekkende daken, platen in plaats van pannen
kortom: een puinhoop binnenin

Laat ons hopen dat de overheid samen met de eigenaar de nodige restauratiewerken op gang getrokken krijgt. Opdat de Tiendenschuur terug het pronkstuk van Liebroek mag worden. Opdat beide monumenten in ere worden hersteld, een zinvolle bestemming krijgen en vrij toegankelijk gemaakt worden. Opdat de Looienaars niet meer gegeneerd moeten zijn om vrienden en familie mee te nemen naar de Klein Hoeve. Op hoop van zegen. 

beschermd monument rot ter plekke

De schande van Tessenderlo

This must be Flanders. Wat het pronkstuk van Tessenderlo had kunnen zijn, staat nu op een pijnlijke manier weg te rotten. Geen haan die kraait, geen politicus die zijn nek uitsteekt. De Tiendenschuur en de Kleine Hoeve aan de Schoterweg in Tessenderlo zijn nochtans een "beschermd monument", maar blijkbaar is zo'n statuut geen garantie voor behoud of zelfs minimaal onderhoud.

De beschermde Tiendenschuur van Tessenderlo (1492)

Uit de feiten blijkt dat een eigenaar die aan zijn onderhoudsplicht verzaakt, niet alleen het Agentschap bevoegd voor Onroerend Goed schaakmat kan zetten maar ook eigenhandig de gemeenschap kan beroven van belangrijk cultuurhistorisch erfgoed. Het Vlaams monumentenbeleid faalt. Interesse of passie voor de eigen geschiedenis is nauwelijks te bespeuren. Actie, versta restauratie, dringt zich op. 

De bijhorende beschermde Kleine Hoeve is er al even erg aan toe

De Tiendenschuur en de Kleine hoeve (of Kerkhoeve) werden omwille van hun "historische waarde" op 2 maart 1983 erkend als monument. Het beschermingsbesluit werd destijds ondertekend door de voorzitter van de Vlaamse Executie Gaston Geens, gemeenschapsminister van Cultuur Karel Poma en gemeenschapsminister Paul Akkermans. De beide gebouwen waren destijds nog eigendom van de familie Ooms. Ook de omgeving van de Tiendenschuur werd als dorpsgezicht beschermd omwille van de "artistieke waarde". 

de onderhoudsplicht houdt in dat lekken moeten worden gedicht (sic)

De Tiendenschuur van Tessenderlo is één van de oudsten van het land. Deze schuur dateert uit 1492 (Columbus) en is een van de weinige monumenten die onze gemeente rijk is. Oorspronkelijk werden de muren van de rechthoekige schuur (30 meter op 13 meter) volledig opgetrokken uit de bruine ijzerzandsteen die terplekke uit de getuigenheuvels werd gehouwen. Door oplapwerk allerhande werd er ook heel wat rode baksteen toegevoegd. Het geraamte van het gebouw wordt evenwel gevormd door de eiken portaalspanten waarop het dakgebinte rust. 

De Tiendenschuur behoorde tot de abdij van Averbode. Deze Norbertijnenabdij had het patronaatsrecht over onze parochie en bijgevolg het recht om 'tienden' te innen. Deze tienden is een vorm van kerkelijke belasting waarbij een tiende van de landbouwopbrengsten aan de abdij moesten worden betaald. In de tiendenschuren werden het tiendengraan en andere gewassen verzameld en gestockeerd. Moest de schuur momenteel nog dezelfde functie hebben zou het graan ter plekke rotten en beschimmelen.

"De eigenaar moet dakschade onmiddellijk herstellen", aldus de wet.

Maar wie is verantwoordelijk? Door de bijzondere wet van 8 augustus 1988 tot hervorming van de instelling is het Vlaams Gewest bevoegd geworden over monumenten en landschappen. Binnen de Vlaamse Overheid is het Agentschap Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed  verantwoordelijk voor de wettelijke bescherming van het patrimonium in Vlaanderen. 

Maar het Agentschap is er duidelijk niet in geslaagd de geldende wetgeving te laten toepassen. De regelgeving omtrent beschermde monumenten is nochtans klaar en duidelijk. Het decreet van 3 maart 1976 regelt de bescherming, de instandhouding, het onderhoud en het herstel van onze monumenten en dorpsgezichten. Artikel 11 bepaalt dat eigenaars ertoe gehouden zijn, door de nodige instandhoudings- en onderhoudswerken, het in goede staat te behouden, het niet te ontsieren, te beschadigen of te vernielen. Hij die verzuimt, wordt gestraft met een gevangenisstraf en/of een geldboete.  Art. 15 stelt: "Bij elk vonnis van veroordeling wordt bevel gegeven tot het terugbrengen van het goed in de vroegere toestand en dit op kosten van de veroordeelde...".

reuzengaten in het dak, kapotte panlatten en afzichtelijke metalen platen 

Het K.B. van 6 december 1976 is zelfs heel concreet. Dit besluit legt aan de eigenaars volgende verplichtingen op: 

- het onmiddellijk herstellen van dakschade, dichten of afdekken van lekken;

- het tijdig reinigen van dakgoten en afvoerleidingen;

- het treffen van maatregelen tegen ongunstige weersomstandigheden,...;

- het leegpompen van ondergelopen kelders;

- het treffen van de nodige veiligheidsmaatregelen;

 en het onmiddellijk afdekken met voorlopige materialen in geval van noodsituatie.

Tevens is het verboden de dakbedekking te vervangen, geheel of gedeeltelijk door andere materialen dan de aanwezige. De eigenaar heeft echter ostentatief -en wie weet provocatief- aan de rechterzijde de gebakken kleipannen vervangen door metalen platen met hierop een geschilderde Nederlandse vlag. Totaal ongepast op een beschermd monument. Maar niemand die een vin verroert. De Vlaamse overheden laten zich blijkbaar gewillig belachelijk maken.

Het logo "beschermd monument" is helemaal verbleekt, je zou voor minder.

Het zou evenwel oneerlijk zijn het Agentschap als hoofdverantwoordelijke aan te wijzen voor hetgeen gebeurd is. Het is en blijft voornamelijk de eigenaar die in de fout is. Hij heeft verzaakt aan de onderhoudsplicht en momenteel gebeurt dit zo manifest dat de vraag zich opdringt of hij niet bewust een compleet verval nastreeft. De laatste jaren is er immers geen enkele moeite meer opgebracht om de schade aan het dak te herstellen. Zelfs een uitspraak van de Rechtbank (de eigenaar kreeg 2 jaar de tijd om de panden te herstellen, zo niet moet er per dag een dwangsom worden betaald) heeft niks in beweging gebracht. Zo is de linkerzijde van het dak momenteel één groot open gat waardoor het dragende houten gebinte wegrot en instort. Zelfs een zeildoek kan er niet af. Noch vanwege de eigenaar maar evenmin vanwege de overheid.

ook aan de achterzijde vind je een ware ravage

Misschien hadden een betere begeleiding van de eigenaar mét financieel engagement vanuit de overheid wel erger kunnen voorkomen. Veel interesse vanuit de overheid is er evenwel nooit geweest. Zij hinkten en hinken nog steeds gewoonweg achter op de feiten. Eigenlijk is het al meteen beginnen mislopen toen de gebouwen en het omringende landbouwgebied in 1994 werden aangekocht door de Nederlandse landbouwer. Er was vanuit die hoek enkel interesse in de gronden, voor de opbrengst maar zeker ook voor mestafzet. De Kleine Hoeve werd nooit door het gezin als woonst betrokken waardoor het verval snel optrad. In 1994 kwam er nog een brand  in de schuur bovenop maar zelfs toen werden er geen fundamentele stappen voor instandhouding genomen.


Het historisch erfgoed hoorde nu eenmaal bij de aangekochte grond maar investeren in Vlaamse monumenten, dat was wel het laatste waar de Nederlandse boer zin in had. Door zijn zeer gebrekkig onderhoud zitten we momenteel in Tessenderlo met 2 beschermde monumenten die zienderogen verder aftakelen.  Beschermd zijn in Vlaanderen betekent blijkbaar niets. Als ook de verantwoordelijke ambtenaren en politici jarenlang hun kop afwenden dan gebeurt er wat er is gebeurd. Eeuwenoude geschiedenis die moedwillig wordt vernield. Respectloze verwaarlozing waardoor een monument op minder dan 20 jaar tijd herschapen wordt tot een ruïne in wording.

krantenartikel uit 1990 waarin er reeds sprake is van ravage en een 

inspecteur die de eigenaar op zijn plichten zal wijzen. 21 jaar geleden!!!

Het minste wat wij nu mogen verwachten is dat het Agentschap, het provinciebestuur en onze eigen gemeenteraad het dossier eens ernstig gaan aanpakken. Niet langer verantwoordelijkheden afwentelen of anderen met de vinger wijzen maar initiatieven nemen. Op korte tijd moet een restauratiedossier worden opgemaakt. Ondertussen moet worden beschermd wat er nog te redden valt. Als de eigenaar dit weigert moet de overheid zelf in actie treden en de kosten eerlijk  verdelen.

Zelf zal ik de foto's doorsturen naar het Agentschap, in Brussel en in Hasselt. Ik zal hierbij citeren uit hun eigen brochure "Beschermen van monumenten, stads- en dorpsgezichten" waarin ik volgende passage erg toepasselijk vind: "Een beleid dat zichzelf respecteert of wil laten respecteren heeft echter ook nood aan een handhavingsbeleid, dat als het ware het sluitstuk vormt van de monumentenzorg. ... Er kan niet ontkend worden dat er soms toch iets verkeerd gaat: een beschermd monument wordt beschadigd, een waardevol kunstwerk verdwijnt,... . Op dat ogenblik zal het Agentschap de gepaste maatregelen treffen". 

Maatregelen? Komaan mensen. Geen woorden maar daden graag. Er dient veel geknoei en onverschilligheid te worden rechtgezet. 

(Ook verontwaardigd? je kan je ongenoegen uiten bij het Agentschap voor Onroerend Goed Vlaanderen: info@onroerenderfgoed.be of limburg@onroerenderfgoed.be of het gemeentebestuur van Tessenderlo: burgemeester@tessenderlo.be).