door de Zichemse Demerbroeken

Vertrekpunt aan het geboortehuis van Ernest Claes

We hebben er weer een stevige wandeling opzitten. Gisteren trokken we naar onze buurgemeente Zichem om  er door de Demerbroeken te stappen. Vertrekpunt van onze 'aardgaswandeling" (9km) was het geboortehuis van heimatschrijver Ernest Claes, gekend van De Witte en Floere het fluwijn. Goed om weten voor wie deze wandeling ook wenst te doen: er is bijzonder weinig parkeergelegenheid, vlakbij bevindt zich wel de parking van het Zichemse station. Tijdens de winterperiode is het geboortehuis ook alleen open op dinsdag- en woensdagnamiddag. Een warme koffie of voorverwarmde wc-bril kan je dus beter elders opzoeken. 

langs de oever van De Hulpe naar Testelt

De wandeling dan. De aardgaswandeling is aangegeven met een rode driehoek. Deze bewegwijzering is ei zo na vlekkeloos. Enkel in Testelt-dorp waren we even het spoor bijster. De Demerbroekwandeling kan je minder poëtisch omschrijven als een natuurwandeling van Zichem naar Testelt en terug. Bij het begin van het traject  stap je naast de Hulpe, halverwege dien je de interessante Voortberg te beklimmen en af te dalen om tenslotte over de oevers van de Demer stroomopwaarts terug te wandelen naar je vertrek in Zichem. Het boeiende aan dit landschap tussen Scherpenheuvel en Averbode is dat het het overgangsgebied vormt tussen het Hageland en de Kempen. Het gebied is deels eigendom van Natuurpunt (Voortberg en Vierkensbroek) en deels van het Agentschap voor Natuur en Bos (Kloosterbeemden).

de imposante Voortberg, een getuigenheuvel uit ijzerzandsteen

De Demerbroeken worden doormidden gesneden door de spoorlijn Hasselt-Aarschot-Leuven. Het viel me gisteren op hoe druk deze lijn is. Dan weer een passagierstrein, dan weer een goederentrein. Vanuit de ruigtes van de broeken levert dat soms hallucinante beelden op: een trein volgeladen met splinternieuwe auto's dendert door het niemandsland. Een bevreemdend contrast.

Alhoewel de dooi pas ingetreden is en wij een heus moeras hadden verwacht, bleek het terrein opvallend toegankelijk. Slechts heel af en toe stapten we over zompige weiden of modderige paden. Vlakbij de Voortberg dienden we wel een keer behoedzaam over een gammele geïmproviseerde 'brug' te wandelen. De kans dat je daar met je smikkel in het water duikelt, is niet gering. Voorzichtigheid geboden dus... maar een beetje avontuur kan je ook als een pluspunt bekijken.

het hoogtepunt van de wandeling, zicht vanop de Voortberg

Aangekomen in Testelt leidt de aardgaswandeling je over de Voortberg. Vanuit de trein heb ik deze flinke heuvel met de imposante zendmast al vaak aanschouwd maar ik ben er nog nooit te voet in  de buurt gekomen. Deze extra lus in de wandeling biedt echt een meerwaarde. We zagen enkele schone groepen eikvaren, een stukje bergflank beplant met druivenranken, een indrukwekkende zomereik en lianen kamperfoelie die al behoorlijk uitgelopen waren. 

Het hoogtepunt van de wandeling, zowel letterlijk als figuurlijk, is de top van de Voortberg van waar je een schitterend uitzicht hebt op de Demervallei en Testelt. De Demer kronkelt hier 38 meter dieper door het dorp. In de verte zie je de basiliek van Scherpenheuvel en de kerk van Aarschot. Deze berg is een getuigenheuvel van ijzerzandsteen, dat veelvuldig als bouwsteen werd aangewend voor heel wat historische gebouwen uit de streek. In Testelt aangekomen zie je zo dat het charmant ommuurd kerkje en de watermolen uit deze roestbruine steen is opgetrokken.

De Demer in Testelt met zicht op de watermolen

De rivier de Demer naar wie de wandeling is genoemd, stroomt via de Dijle (Werchter) en de Rupel uiteindelijk in De Schelde. Ooit zat deze rivier vol vis en was er behoorlijk wat scheepvaart. De stad Diest, Zichem en Testelt kenden zo dankzij de Demer een economisch bloei. Ondertussen is er van scheepvaart geen sprake meer (treinen gaan sneller) en dat geldt evenzeer voor de vissen of andere waterdieren. De duik die De Witte van Zichem met zijn vrienden deed, doe je best niet over. Ondermeer door de industriële lozingen van Tessenderlo Chemie is de Demer momenteel vooral een afvoerkanaal van afvalwater. Er is door het bedrijf beterschap beloofd tegen 2015 maar uit eigen ervaring weet ik dat men dergelijke goed-nieuws-shows best met de nodige scepsis benadert.

een trein vol met auto's dendert door de Demerbroeken

Hou zeker even halt bij de Sint-Pieterskerk van Testelt, de watermolen (vroeger eigendom van de abdij van Averbode) en villa Ter Wolf in Art Nouveau stijl (1910). De terugweg naar Zichem begint langs de spoorlijn en brengt je zo in de uitgestrekte rietruigten van de Kloosterbeemden. Wandelend over de rechteroever zie ik een klein schuw groepje waterhoenen peddelen op de Demer. In de Kloosterbeemden zelf is een vijver uitgegraven waar heel wat eenden en ganzen het duidelijk naar hun zin hebben. Een verrekijker had ik niet bij maar via de lens van mijn bescheiden pocketcamera kan ik toch enkele grauwe ganzen, nijlganzen en krakeenden determineren. De vele dode populieren zorgen voor een apocalyptisch beeld. Het lijkt alsof er niet zo lang geleden een kernbom is ontploft. De vele tonderzwammen op de schorsen maakt het duidelijk niet veel uit.

grote partijen riet als overgangsgebied tussen Kempen en Hageland

In de toekomst zal het gebied waar je doorwandelt, overstromingsgebied blijven. Daartoe zie je sluizen en een opening in de Demerdijk. Deze overstromingen zijn noodzakelijk om te vermijden dat de woonkernen van de nabijgelegen dorpen onder water komen te staan. Het voortbestaan van de riet- en poelruitruigtes zijn hierdoor verzekerd. Na enkele kilometers stappen sta je vlakbij de Zichemse kerk. Helaas kan je hier nergens de Demer oversteken en dien je de oever te volgen tot aan de grote steenweg (jammer van de stinkende open riool hier) om van daaruit Zichem te verkennen. Heb je de tijd, laat dit dan niet aan je voorbijgaan. De Maagdentoren bvb. zou je zeker eens moeten gaan bewonderen. Deze voormalige donjon is volop in restauratie en  in de nabije toekomst kan je dit nieuw uitkijkpunt beklimmen. In de Zichemse kerk kan je het oudste glasraam van België vinden.

door de grote populierensterfte krijg je een apocalyptisch beeld

De wandeling is nu zowat beëindigd. Rest je alleen nog terug te wandelen naar het Ernest Claeshuis (of het station). Wandelaars die van ver komen, raad ik aan -nu ze toch in de buurt zijn- om enkele kilometers verder ook Averbode te bezoeken (de abdij of een ijsje in de dreef). De meer devote mensen kunnen Scherpenheuvel niet overslaan. 

Vogelliefhebbers komen in de Demerbroeken zeker aan hun trekken. De meeste kilometers zijn ook met de buggy best te doen maar enkele natte weiden en de flank van de Voortberg kunnen een probleem vormen. De wandeling is ondertussen ook bij het brede publiek bekend en dat merkten we zelf ook tijdens onze frisse nawinterwandeling. Regelmatig kwamen we andere wandelaars tegen: heel wat koppeltjes van onze leeftijd maar ook een jong gezin en diverse solitaire natuurgenieters. De Galloway- en Kempische roodbontrunderen die het gebied begrazen, gaven evenwel verstek. Voor deze beesten was het gisteren nog te koud.