op bezoek bij de kerstballenfabriek

Tijdens onze Poolse vakantie kregen we van gastheer Luk en zijn dochter Frieda een lijstje supertips van bezienswaardigheden in de streek. Een heel bijzondere tip was de kerstbalfabriek in Zlotoryja, zo'n 30 km van onze uitvalbasis Wlen. Vitbis heet de fabriek en ze zou de grootste kerstballenfabriek van Polen zijn. In gans de wereld worden kerstbomen versierd met de glazen ballen uit Zlotoryja. Als we het aan de receptie zouden vragen, konden we door de productiehal lopen en zien hoe de ballen geblazen en gedecoreerd werden. Tussen het bezoek aan een burcht en een concentratiekamp door, stapten we af bij Vitbis.

een mooi kleurenpalet

De norse man in het wachthuisje aan de ingang van de fabriek bekeek ons als waren we extra-terrestrials. "Brezjnev" deed alsof hij ons niet verstond. Tot die van ons haar beste Oekraïens met Poolse klanken bovenhaalde en er enige beweging in de zaak kwam. Een meisje van de administratie dat zo'n twintig woorden Engels begreep, werd erbij geroepen.  Mede door haar goed karakter was ze uiteindelijk bereid te begrijpen dat we geïnteresseerd waren in de ballen van haar fabriek. We werden eerst naar het bijhorend winkeltje geleid en toen ze merkte dat we van plan waren om een boel Zloty's achter te laten, ging ook de poort van de fabriek open. In het zog van het meisje konden we een blik werpen in de fabriek op voorwaarde dat er flink wat tempo inzat. Een Blitzbezoek dus.

Deze man stond in voor de kerstpiek, het attribuut voor op de top van de boom.

Vitbis is de grootste kerstballenfabrikant van Polen. De firma startte op in 1953 en produceerde onafgebroken tot op de dag van vandaag. Ik vroeg aan het meisje naar welke landen er zoal geëxporteerd werd en er volgde een nogal moeizame opsomming van landen waaruit ik begreep dat hun kerstpullen in gans de wereld belanden. Het betreft hier dan ook begeerd authentiek (maar fragiel) Pools glaswerk dat met de hand gedecoreerd wordt. Dagelijks worden er zo'n 150.000 ballen en 50.000 andere kerstornamenten gemaakt. 

geblazen ballen klaar voor de afwerking

in de decoratiezaal

in het winkeltje vind je alle maten en kleuren

Ik vond het bijzonder jammer dat het bezoek zo snel moest verlopen. Maar al te graag had ik de verschillende fasen van het productieproces heel gedetailleerd willen bekijken. Maar natuurlijk snap ik ook wel dat toeristen niet meteen thuishoren in een fabriekje waar alle andere mensen heel geconcentreerd staan te werken. In ieder geval is het knap wat ze daar in Zlotoryja gemaakt krijgen van een glazen buisje, het oerding waar alles mee begint. 

Naar mijn aanvoelen was er wel flink wat verbetering mogelijk op het vlak van de arbeidsomstandigheden. De geur van lijmen en lakverven was echt heel prominent aanwezig. Erg gezond leek het me daar niet. Maar naar Poolse normen zal het wel allemaal in orde geweest zijn anders hadden ze nooit toegelaten dat ik er foto's nam. Door de aangehouden vaart van onze gids zit er evenwel op zowat iedere foto 'beweging', ook een goede truuk om undercoveractiviteiten te bemoeilijken.

de dames maken hun keuze terwijl de verkoopster noteert.

Uiteindelijk belandden we terug in het bijhorend winkeltje. Op zich ook al de moeite waard om te bezoeken. Naast een heleboel ballen kochten de dames van het huis ook glazen broccoli's, augurken, auto's, kerstmannen, pinguïns en hartjes. Er mag wat leut en blasfemie uitgaan van een kerstboom. Na het winkelen restte ons nog een zware opdracht: alles zonder scherven thuiskrijgen. Onze vakantie was nog erg pril en er lagen nog honderden Poolse kilometers voor de boeg. Die van ons kwam op het lumineus idee om onze frigobox leeg te laden en alle Vitbisdozen hierin te stapelen. Dat bleek voor een keer nog zo stom niet. Alles is goed en wel in Tessenderlo aangekomen.

Momenteel zijn ze hier volop bezig met de kerstspar te versieren. Mijn wederhelft, zie ik, is druk in de weer met de augurken. Het ziet er mooi uit, Polska in huis.

(Voor een bezoek aan Vitbis maak je best vooraf een afspraak. Tenzij je ook wat Oekraïens in je mars hebt.)