leuke mannetjes

Al bij de allereerste stadsverkenning van Dresden viel ons iets koddigs op: op sommige oversteekplaatsen had je ordinaire voetgangerslichten zoals wij die kennen maar hier en daar werd je begeleid door een sierlijk en leuk mannetje. Het rode mannetje draagt een 'safarihoed' en staat met de armen gespreid, het groene mannetje, eveneens met hoed, wandelt met een arm in de lucht. Gek maar waar, het mannetje heeft zelfs een naam, Ampelmännchen, en blijkt een icoon te zijn van de Ostalgie-beweging in Duitsland.

het Ampelmännchen, in 't rood en in 't groen

Ostalgie is een samentrekking van Ost en nostalgie. Heimwee, zeg maar,  naar het dagdagelijkse leven in het voormalig Oost-Duitsland. Dit gevoel zit dieper geworteld in de samenleving dan gedacht wordt. Heel wat Duitsers van achter het Ijzeren Gordijn zien met lede ogen aan hoe hun stukje Duitsland verwesterd en veramerikaniseerd wordt. Zelf spraken we in een protestante kerk in Neustadt-Dresden met een fiere Oost-Duitser die zich behoorlijk opwond over deze kwestie. Hij was er niet over te spreken dat werd neergekeken op de Ossi's, hun cultuur en hun verwezenlijkingen. Toen hij ook het nachtelijk bombardement op Dresden aansneed werden we er ongemakkelijk van. Blijkbaar had hij toch liever dat Duitsland de oorlog gewonnen had.

Het Ampelmännchen in sleutelhangervorm

Maar het mannetje dus. Na de val van de muur werd al snel het plan gesmeed om alle verkeerslichten op Westerse leest te schoeien. Het Ampelmännchen moest na '30 jaar trouwe dienst' uit het straatbeeld verdwijnen, net zoals ondertussen ook de Trabant en de Wartburg de facto in heel Dresden niet meer te bespeuren vallen. Maar hiertegen kwam, vooral in Berlijn, al vrij snel protest op gang. Voor 'Das Komitee zur Rettung der Ampelmännchen' was het verwijderen van hun manneke een symbool voor de onredelijke post-Wende-mentaliteit. Het Westen heeft al zoveel bekende dingen vervangen en doen verdwijnen, dat wilden de actievoerders niet opnieuw laten gebeuren met hun voetgangersmannetje. Dankzij hun acties mocht het mannetje blijven en groeide hij uit tot een echt cult-symbool. Zelfs in die mate dat er tegenwoordig nieuwe Ampelmännchen-lichten worden bijgeplaatst.

zelfs Ampelmännchen-koekjes kan je bakken

Ook voor de toeristische sector heeft het komisch mannetje geen windeieren gelegd. Je vindt het rode en groen mannetje in alle vormen en maten in de souvenirswinkels. Uit sympathie voor het Ampelmännchen, maar ook omdat we het porselein dat je in Dresden zogezegd 'moet' kopen maar niks vonden, schaften we ons enkele mannetjes aan. Jo kocht een T-shirt, Heleen werd verliefd op de sleutelhangers en voor in de keuken  kozen we 2 bakvormpjes. Maar er zijn ook gommen, binnenhuis-lampen, handdoeken, stickers en zo meer. Zelfs de verkeerslichten zelf kan je op de kop tikken. Ook voor de feministische strekking in blogland is er goed nieuws. Sinds 2004 bestaat er ook een ampelmädchen, met rokje en vlechtjes en al.

In feite is heel deze historie een overwinning op de opgelegde uniformiteit die alle originaliteit, het grappige en kleurrijke uit onze samenleving wegwerkt. Ik zou maar al te graag hebben dat er meer van die dingen in ons leven zouden worden toegevoegd. Het kan in het groot, zie bvb. het Hundertwasserhaus in Wenen of het kan in het klein: de vele gevelstrips die in de grootsteden opduiken, de stoeptegel die wordt weggehaald voor een blauwe regen, een kindertekening die een Ikeaposter vervangt, het kleurrijke T-shirt dat het grijze hemd in de kast laat hangen, een boeketje bloemen dat een grauwe inkomhal opfleurt of een wilde hop die het levenloze plein overwoekert. Het Ampelmännchen zet een mens aan het denken. I love it, iets wat ik nooit voelde toen ik hier het voetgangerslicht aankeek.